โรคไข้หวัดนก (Avian Influenza = AI)
เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส Avian Influenza
virus type A ในตระกูล Orthomyxoiridae
ซึ่งเป็นไวรัสชนิดมีเปลือกหุ้ม โดยมี surface
antigens ที่สำคัญได้แก่ haemagglutinin
(H) มี 15 ชนิด และ neuraminidase (N) มี 9 ชนิด
เชื้อไวรัส Influenza แบ่งเป็น 3 type ได้แก่
q Type A แบ่งเป็นเซตย่อย 15
subtype ตามความแตกต่างของ H และ N antigen
พบได้ในคนและสัตว์ต่างๆ เช่น สุกร ม้า และสัตว์ปีกทุกชนิด
q Type B ไม่มี subtype
พบเฉพาะในคน
q Type C ไม่มี subtype
พบเฉพาะในคน
·
อาการ
-
กินอาหารลดลง
-
ปริมาณไข่ลดในไก่ไข่
-
นอกจากนี้จะมีอาการ ไอ จาม ขนร่วง มีไข้ หน้าบวม ซึม ท้องเสีย
-
ในรายที่มีอาการติดเชื้อรุนแรงอาจจะตายกระทันหัน ซึ่งมีอัตราตายสูง 100 %
· แหล่งที่มาของไวรัส
สัตว์ปีกทุกชนิดมีความไวต่อเชื้อไข้หวัดนก
สามารถที่จะแยกเชื้อได้จากนกน้ำ รวมทั้ง นกชายทะเล นกนางนวล ห่าน และ นกป่า เป็ดป่า
ที่จะนำเชื้อไวรัสชนิดนี้ โดยที่จะไม่แสดงอาการป่วย
ซึ่งถือได้ว่าเป็นแหล่งรังโรคทีสำคัญในสัตว์ปีก
โอกาสสัมผัสกับนกน้ำเป็นความเสี่ยงสูง แต่ยังไม่ทราบว่าปัจจัยใดที่ส่งผลให้การระบาดไม่แน่นอนในแต่ละพื้นที่นั้น
·
วิธีการติดต่อของโรค
1. การติดต่อของโรคจากการสัมผัสกับอุจจาระ
เป็นวิธีการติดต่อที่สำคัญระหว่างนกด้วยกัน นกป่าจะเป็นตัวนำเชื้อไวรัสไข้หวัดนกไปยังนกในโรงเรือนที่เปิดได้
โดยผ่ายการปนเปื้อนของอุจจาระ
2. การติดเชื้อโดยทางการสัมผัสกับสิ่งปนเปื้อนเชื้อโรค
( Mechanical Transmiission
)มูลของนกเป็นแหล่งของเชื้อไวรัสที่สำคัญ
การขับเชื้อไวรัสทางมูลเป็นเวลา 7 14 วัน หลังจากการติดเชื้อ แต่ไม่พบเชื้อไวรัสในสิ่งปูรองได้ในระยะเวลานานถึง
4 สัปดาห์หลังจากการติดเชื้อ ไวรัสสามารถจะอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นานถึง
105 วัน
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ซึ่งมีอุณหภูมิต่ำและความชื้นสูง ดังนั้น
วัสดุอุปกรณ์ต่างๆ คน และสัตว์ เช่น นกป่า หนู แมลง นกกระจอก
จึงเป็นปัจจัยในการกระจากของโรคได้
3. การติดเชื้อจากการหายใจเอาสิ่งคัดหลั่งของผู้ป่วย
ก็เป็นได้
4. ไวรัสไข้หวัดนกสามารถพบในเปลือกไข่ชั้นในและนอก
อย่างไรก็ตาม การติดต่อจากแม่ไก่ผ่านมายังลูกไก่ทางไข่ (Vertical transmission) ยังไม่มีการรายงาน
ส่วนการติดต่อโรคผ่านไข่ไปยังฟารืมอื่นมักเกิดจากการปนเปื้อนเชื้อที่เปลือกไข่
หรือถาดไข่ และจัดเป็นการติอต่อที่สำคัญวิธีหนึ่ง
·
มาตรการการป้องกันการแพร่กระจายของโรค
โรคไข้หวัดนก ในฟาร์มที่มีโรคระบาด ประกอบด้วย 3 หลักการที่สำคัญ คือ
1. การป้องกันการกระจายของเชื้อ
1. ไม่ให้มีการนำสัตว์ปีกเข้าไปในสถานที่ซึ่งมีการระบาดของโรคภายหลังจากการกำจัดสัตว์ป่วย ในระยะเวลา 21 วัน
2. กำจัดวัชพืชรอบโรงเรือน และกำจัดสิ่งปูรองตลอดจนอาหารของสัตว์ป่วยนั้น
3. มีโปรแกรมควบคุมพาหะของโรค เช่น แมลง สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม หนู และนก เนื่องจากสิ่งต่างๆเหล่านี้เป็นตัวนำพาเชื้อโรคจากอุจาระของสัตว์ป่วยไปยังที่ต่างๆ ได้
4. ป้องกันการสะสมของแหล่งน้ำภายในฟาร์ม ซึ่งเพิ่มปริมาณของนกที่เคลื่อนย้ายเข้ามา และมีโอกาสเป็นสื่อให้การแพร่กระจายของโรคขยายวงออกไป
5. กำจัดแหล่งอาหารซึ่งเป็นปัจจัยทำให้นกเข้ามาอาศัย
6. ให้ความรู้พนักงานและผู้เกี่ยวข้องให้ตระหนักถึงความสำคัญในการป้องกันการแพร่กระจายของโรคไปยังที่ต่างๆ
2.
การควบคุมการเคลื่อนย้าย
1. จัดระบบควบคุมการเข้า ออกฟาร์มของบุคคลภายนอกและบุคคลภายในฟาร์ม
2. ลดการเคลื่อนย้ายระหว่างภายในฟาร์มและภายนอกฟาร์ม โดยใช้ระบบสื่อสารทางโทรศัพท์ และโทรสาร
3. ให้ใช้มาตรการทำลายเชื้อโรคคนที่เข้าออกฟาร์ม
4. ไม่อนุญาตให้พนักงานขับรถยนต์ พนักงานขนส่งเข้า ออกฟาร์มโดยที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ
3.
การรักษาสุขอนามัย
1. ใช้ยาฆ่าเชื้อทำลายเชื้อโรค และควบคุมไม่ให้มีการปนเปื้อนอุจจาระไปกับรถหรือยานพาหนะ
2. ล้างวัสดุ อุปกรณ์และยานพาหนะด้วยผงซักฟอก และยาฆ่าเชื้อ
*********************************************